Alles is relatief

Alles is relatief. Eén haar in je soep is veel en één haar op je hoofd is weinig. Deze grappige uitspraak is tevens een simpele uitleg van de relativiteits-theorie van Albert Einstein. Ook met geldzaken zoals beleggen en in de financiële wereld zijn veel zaken relatief. Het is dus maar net hoe je er naar kijkt of waar je het mee vergelijkt.

Het nemen van rationele, weloverwogen (financiële) beslissingen kost onze hersenen veel energie. Onze hersenen zijn efficiënt en springen over het algemeen zuinig om met energie. Bij (snelle) ingewikkelde keuzes over geldzaken maakt ons brein vaak gebruik van eenvoudige vuistregels of shortcuts, vaak gebaseerd op eerdere ervaringen. Deze vereenvoudigingen leiden echter vaak tot fouten en irrationele beslissingen die nadelig kunnen zijn voor je financiën. Ook de manier waarop informatie of cijfers aan ons wordt gepresenteerd kan je brein op het verkeerde been zetten. Hieronder bespreken we een aantal van deze valkuilen, waardoor je verkeerde keuzes in de toekomst kunt voorkomen.

Het anker

Een bekend verschijnsel uit de behavorial finance is ‘anchoring’ ofwel het anker. De psychologen Daniel Kahneman en Amos Tversky ontdekten dat mensen bij hun oordeel van een prijs of getal (onbewust) vasthouden aan een prijs of getal dat men kent of eerder heeft gehoord; het zogenaamde anker. Zo tref je in luxe warenhuizen of winkels soms extreem dure items aan waaraan je je kunt vergapen. Je bent niet van plan die dure tas van € 20.000,- te kopen, maar nu lijkt die tas van € 1500,- ineens redelijk geprijsd.

Een mooi voorbeeld met beleggen is de stand van de AEX-index. Alhoewel bijna 20 jaar geleden de hoogste stand ooit van 700 punten werd bereikt, spreken we nog geregeld mensen die naar deze stand refereren als ze onzeker zijn of het nu een geschikt instapmoment is op de beurs. Dat deze stand niet relevant is komt vanwege het feit dat de samenstelling van de beurs de afgelopen 20 jaar is veranderd, maar belangrijker nog; de AEX-index is geen herbeleggingsindex (dividenden worden niet geherinvesteerd). Zouden de dividenden wel geherinvesteerd worden dan staan we alweer ver boven de hoogste stand ooit. Hoe dan ook, de stand uit het verleden zegt niets over de toekomst.

Framing

Hoe informatie aan ons wordt gepresenteerd zet ons vaak op het verkeerde been. Afhankelijk van de formulering, positief of negatief, kan dit je beslissing beïnvloeden. Dit noemt men in de economische gedragswetenschap ‘framing’. Zo klinkt de zin “de winst per aandeel bedroeg € 1,10 en overtrof de verwachtingen van analisten” totaal anders dan de zin “de winst per aandeel bedroeg € 1,10 een daling van 5% ten opzichte van hetzelfde kwartaal vorig jaar”. Dit terwijl het feit van een winst van € 1,10 per aandeel exact gelijk is.

Ook de manier waarop de beleggingsresultaten van vermogensbeheerders, beleggingsfondsen of andere financiële producten worden gepresenteerd kan je mening beïnvloeden. Afhankelijk van de periode die men neemt kunnen gemiddeld behaalde resultaten en grafieken een totaal ander beeld schetsen. De verwachtingen van beleggers groeien sowieso tot onrealistische hoogtes na een aantal goede beursjaren. Na beursjaren met meer dan 20% rendement per jaar, wordt een beursjaar met 5% rendement als teleurstellend ervaren.

Korting

Dat alles relatief is komt vooral ook tot uiting bij het verkrijgen van korting. Stel je besluit een woonboulevard te bezoeken voor een nieuw bed en een televisie. De televisie kost in de eerste winkel die je bezoekt € 400,-. Even later tref je dezelfde televisie aan voor € 500,- wat doe je? Het bed wat je wilt hebben kost € 4000,- Tijdens het gesprek met de verkoper zie je op je telefoon dat elders hetzelfde bed € 3900,- kost. Wat doe je nu?

Veel mensen zullen voor de televisie teruggaan naar de eerste winkel, hier valt tenslotte een korting van 20% te behalen, terwijl in het geval van het bed de korting 2,5% is. Echter in beide gevallen betreft de absolute korting 100,-.
Wie fouten of irrationele keuzes wil voorkomen zal dus vooral de tijd moeten nemen voor een belangrijke financiële beslissing en het rationele deel van zijn brein aanspreken. Kijk vooral naar de feiten die gepresenteerd worden zonder de mening van de boodschapper. Die heeft namelijk vaak een achterliggend doel of gekleurde mening.

Download ons E-Book  : “6 misvattingen over duurzaam beleggen ontrafeld