Wie in een beleggingsfonds belegt krijgt geen rekening gepresenteerd voor de geleverde diensten. De kosten van beleggingsfondsen worden vanuit het fondsvermogen betaald , en hebben dus direct invloed op het rendement. Omdat deze kosten op deze indirecte manier in rekening worden gebracht, hebben veel beleggers weinig oog voor de hoogte van de totale kosten. Maar wat kosten beleggingsfondsen daadwerkelijk? Daarom hebben wij alle kosten hieronder eens voor u op een rij gezet.

Welke kosten? 

Bij het beleggen in beleggingsfondsen krijgt u globaal te maken met twee soorten kosten:

» Eenmalige kosten:

Hieronder vallen de kosten voor het aan- en verkopen van het beleggingsfonds bij uw broker of bank. Deze kosten verschillen per partij. Soms is instappen en/of uitstappen gratis, maar vaak wordt voor minsten één van transacties wel kosten berekend. Vaak zijn ook tijdens de lancering van een nieuw fonds deze aankooptarieven gratis.

» Doorlopende kosten:

Hieronder vallen de kosten de ieder jaar in rekening gebracht worden ten laste van het fondsvermogen. De voornaamste kosten die doorlopend in rekening worden gebracht zijn de beheervergoeding, allerlei operationele kosten (marketing, administratie, accountant, juristen etc) en de transactiekosten die het fonds maakt om effecten (aandelen, obligaties etc) te kopen.  Omdat u hiervoor geen nota krijgt toegestuurd beïnvloeden deze kosten het rendement van het fonds op een negatieve manier.

Total Expense Ratio (TER)

Met de transparantie van de kosten van beleggingsfondsen is het in Nederland teleurstellend gesteld. Dit komt door de toezichthouder, die laat op stoom is gekomen wat betreft de openheid, maar ook bij de fondsaanbieders zelf, die uiteraard wel vaarden bij de hoge opbrengsten. Om beleggers toch enige inzicht te geven moeten beleggingsfondsen tegenwoordig een Total Expense Ratio berekenen en publiceren. Dit berekenen fondsen achteraf, maar men moet vooraf wel een inschatting geven.

Toch is de term TER enigszins misleidend, het woord ‘total’ veronderstelt dat hierin alle kosten zijn verwerkt en dat is niet zo. Bij het berekenen van de TER worden de beheervergoeding, een eventuele performance fee en de operationele kosten wel meegenomen. Maar bepaalde kostenposten, zoals interestkosten en de transactiekosten die het fonds zelf maakt met het kopen en verkopen van effecten, worden er niet in meegenomen. Vooral het niet meenemen van de transactiekosten is van belang, omdat zij veelal een substantiële kostenpost vormen.

Omloopsnelheid

Om inzicht te krijgen in de kosten van de interne transacties zou u dus een jaarverslag moeten bestuderen. Echter hoeven de beleggingsfondsen de transactiekosten niet te kwantificeren en kunnen ze deze transactiekosten verrekenen in de kostprijs van de effecten (ook hier dus ten laste van het beleggingsresultaat). Om toch enig idee te krijgen kunt u wel kijken naar de omloopsnelheid van de portefeuille die zij wel moeten publiceren in het jaarverslag. De omloopsnelheid geeft de totale waarde van alle transacties als percentage van het totale fondsvermogen. Een omloopsnelheid van 100 procent geeft dus aan dat de hoeveelheid  transacties precies gelijk is aan het fondsvermogen.

Omdat we niet precies weten wat de transacties kosten kunnen we de totale transactiekosten u niet geven. Wel is er een redelijk betrouwbare schatting te geven.

Hoe komt u aan een schatting van de transactiekosten? Ga uit van de cijfers van de AFM onderzoek (zicht op beleggingsinstellingen 2004, zie tabel 1) of gebruik de uitkomsten van diverse onderzoeken die in grote lijnen concluderen dat een omloopsnelheid van 100 procent – de hele portefeuille één keer verhandelen – ongeveer 1 procent transactiekosten met zich meebrengt. Wij hebben zelf onderzocht wat de omloopsnelheden van de verschillende fondsen zijn (tabel 2) en denken dat het cijfer van de AFM aan de lage kant is.

Tabel 1. Kosten beleggingsfondsen volgens AFM (Zicht op beleggingsinstellingen 2004)

Tabel 2. Omloopsnelheid diverse beleggingsfondsen (Bron: Jaarverslagen, Factsheets)

Meer weten over beleggen in ETF’s/indexfondsen, de (veel) goedkopere alternatieven van beleggingsfondsen. Kijk op besmartib.nl

Bron: De Beleggingsassistent , 11 december 2012